Gelukkig word je zo!

Hoe word ik gelukkig? Wat is geluk eigenlijk? Welke stoffen dragen daar aan bij? Waar zit geluk in je hersenen? In deze blog beantwoorden we deze levensvragen.

Geluk (of gelukkig zijn) kan worden omschreven als het tevreden zijn met de huidige levensomstandigheden. Hierbij kunnen er verschillende positieve emoties aanwezig zijn, zoals vreugde, vredigheid, ontspannenheid en vrolijkheid.

Hedonia en Eudaimonia

Door alle culturen en tijdperken heen zijn er veel filosofische benaderingen geboden om geluk te beschrijven. Gautama Boeddha (c.563/480 – c.483/400 vC), de grondlegger van het boeddhisme, geloofde dat geluk te maken heeft met het goede leven. Volgens hem begint het met een begrip van de grondoorzaak van lijden. Een goed leven leiden omvat het vermijden van extremen, met name genotzucht (kāmasukhallikānuyoga) en zelfkwelling (attakilamathānuyoga), en in plaats daarvan het ‘middenpad’ van gematigdheid volgen.

Aristoteles

In het oude Griekenland beweerde Aristoteles (384 – 322 vC), in navolging van zijn voorgangers Plato en Socrates, dat geluk schuilt in morele of ethische deugden, eudaimonia genaamd. Dergelijke deugden omvatten moed, rechtvaardigheid, matigheid, welwillendheid en voorzichtigheid. Om gelukkig te zijn, had je een goed karakter nodig om zelfs in moeilijke omstandigheden het juiste te doen en deugdzaamheid te bereiken. Daarentegen, terwijl Epicurus (341-270 vC) geluk ook beschouwde als het uiteindelijke doel van het menselijk bestaan, verschilde zijn visie aanzienlijk van die van Aristoteles.

Epicurus

Voor Epicurus is geluk: “het plezier dat kan worden bereikt door de afwezigheid van fysieke pijn en mentale stoornissen en door het nastreven van kalmte en innerlijke vrede.” Als zodanig legt hij niet de nadruk op het nastreven van hoge opwindingsplezier. In plaats daarvan beveelt het aan om het comfort van vriendschap en een eenvoudig leven te zoeken, wijsheid te benadrukken en te waarderen, evenals de voordelen van “nuchter redeneren, het zoeken naar de gronden van elke keuze en vermijding, en het uitbannen van die overtuigingen waardoor de grootste tumults bezit nemen van de ziel”.

Ataraxia, geestelijk genot

De ataraxia (onverstoorbaarheid) wordt als zodanig niet als primair doel geformuleerd, maar het verkrijgen hiervan is wel nastrevenswaard. Ataraxia is een toestand van gemoedsrust en een blijvend gevoel van welbehagen, een geestelijk genot dus. Maar ataraxia is een resultaat, een fysiek genot wat met activiteit te maken heeft, die van de behoeftenbevrediging. Afwezigheid van vrees voor de dood of voor de goden, is een van de ingrediënten die Epicurus’ aandraagt, en die daarmee bijdraagt aan de ataraxia. 

Hedonisme

In tegenstelling tot de filosofie van Aristoteles en Boeddha, had Jeremy Bentham (1748-1832) een extremere hedonistische kijk, waarbij geluk werd gedefinieerd als een ervaring van plezier en een gebrek aan pijn. Dit omvat zaken als rijkdom, vaardigheid, vriendschap, een goede reputatie, macht, vroomheid, welwillendheid, herinnering, verbeeldingskracht, verwachting, omgang en opluchting. In het bijzonder bedacht Bentham dat elk individu een natuurlijk eigenbelang vertoonde, boven maatschappelijk belang, voor zijn eigen welzijn. Deze historische theorieën lijken meer op het verwesterde perspectief en het huidige wetenschappelijke denken over geluk.

Er bestaan ​​momenteel drie gedachtenpatronen van welzijn in psychologisch onderzoek 1) hedonia (subjectief welzijn),
2) eudaimonia (psychisch welzijn), en
3) een integratieve benadering die hedonia en eudaimonia.

Hedonia: subjectief welzijn bestaat uit drie primaire componenten: aangename beïnvloeding zoals vreugde, tevredenheid, trots, genegenheid, geluk en opgetogenheid, onaangenaam affect, waaronder verdriet, angst, stress, depressie, schuld en afgunst, en tevredenheid met het leven zoals tevredenheid met het huidige, vorige en toekomstige leven, en een verlangen om te veranderen.

Eudaimonia: psychologisch welzijn heeft te maken met het menselijk potentieel in plaats van positieve psychologische eigenschappen. Het verwijst naar de omstandigheden van optimaal leven en de effecten van deze omstandigheden.

DNA en geluk

Onderzoek heeft uitgewezen dat ongeveer 35% van de verschillen in geluksgevoel liggen aan genetische verschillen. Het gaat hierbij om de ‘relatieve invloed’ die genen hebben op verschillen in geluk. Het onderzoek gaat zich nu verdiepen op de omgeving en dna, het effect van opvoeding en geluk is al uit dit onderzoek gehaald.

Coaching

In coaching kunnen we drie onderdelen noemen die te maken hebben met je geluk. Dit zijn: Autonomie (een vorm van onafhankelijkheid, zelfstandig te werk kunnen gaan en eigen keuzes maken), Relaties en Competenties (Een competentie is de individuele capaciteit om kennis, vaardigheden en attitudes geïntegreerd in het handelen aan te wenden, in functie van de concrete en dagelijkse werksituatie). Met deze drie kernwaarden kunnen we zorgen dat we altijd een motivatie kunnen gaan opbrengen. Je ziet deze drie waarden ook terug in het stuk beschreven als Hedonia.

Hoe word ik gelukkig met stofjes?

Dopamine is betrokken bij beloningsgerelateerde processen. Beloning wordt beschreven als: (1) objectieve en subjectieve ‘liking’-reacties, die zich vertalen in de hedonistische ervaring van plezier, (2) ‘willen’, de motivatie om beloning te zoeken en (3) belonings- gebaseerd leren. Steeds meer bewijs laat zien dat dopamine een specifieke rol kan spelen bij het willen (ofwel de motivatie), in plaats van het per se leuk te vinden. Het leuk vinden, willen en voorspellen van beloning lijken in verschillende delen van het brein te liggen. Klik op de link hierboven als je meer wilt weten in welke delen van het brein deze circuits zitten.

Interoceptie en stoffen

Serotonine zorgt voor een gelukzalig gevoel en reguleert onder ander je eetlust, slaap en gemoedstoestand. Sporten kan de aanmaak van cortisol ( het stresshormoon) verminderen. Anandamide is een neurotransmitter dat een rol speelt bij pijn, depressie, je geheugen en je hongergevoel. Het grijpt aan op de receptoren waar ook cannabinoïden op aangrijpen. Pijn, maar ook gevoelens van warmte, koude, honger, dorst, jeuk, sensuele aanrakingen enz. staan ook wel bekend als interoceptie. Dat wordt ook wel “Het bewustzijn van je eigen inwendige toestand” genoemd. Lees de blog “Beweging is emotie” over het veranderen van je emotie door beweging.

Hoe word ik gelukkig?

Geluk wordt voor 35 procent gemaakt in je DNA. De andere 65% heb je vaak zelf in de hand. Disclaimer: wij zijn geen psychologen of psychiaters. Heb je echt hele depressieve gedachten, raadpleeg dan een arts of psycholoog.
Ons brein werkt op een hele bijzondere manier. We kunnen met autonomie, relaties en competenties zorgen dat we gemotiveerd blijven om de dingen te doen die we misschien niet altijd leuk vinden. Lees de blog “hoe werkt ons brein” eens om te zien in welke patronen je soms blijft hangen en waarom je soms doet wat je eigenlijk niet zou willen doen. Door te bewegen, maken we stoffen aan die ervoor zorgen dat we trots op onszelf worden en stoffen die aangrijpen op ons gevoel van geluk. Goed voor jezelf zorgen, daglicht, goede nachtrust en gezond eten doen ook wonderen. Epicurus zei dat we geluk vinden in het nastreven van kalmte en innerlijke vrede. Ben jij op zoek naar die innerlijke vrede? Wil je er een keer over sparren? Neem dan nu contact met me op. Niet zweverig, gewoon wetenschappelijk bewezen technieken zodat jij geluk kan vinden.