Hoe werkt de schouder

Hoe werkt de schouder en hoe komt het dat je veel last kunt hebben als hij niet zo werkt als waarvoor hij gemaakt is?

Het schouder gewricht is niet één, maar zijn eigenlijk 3 gewrichten die allemaal samenwerken. In deze blog bespreken we ook nog een 4e gewricht, dat niet direct bij de schouder hoort, maar wel direct van invloed is op de gezondheid van de schouder. De drie schoudergewrichten zijn: het Acromioclaviculair gewricht, ofwel het AC- gewricht, het Glenohumeraal gewricht, ofwel het GH- gewricht, en het Scapulathoracaal of het ST- gewricht. Deze drie gewrichten moeten allemaal goed samenwerken om een optimale schoudergezondheid te hebben. Het vierde gewricht is het SC- gewricht of het Sternoclaviculaire gewricht.

Hoe werkt het AcromionClaviculair- gewricht?

Het AC- gewricht wordt gevormd door het sleutelbeen (het Calvicula) met het schouderdak ofwel het Acromion. Het processus coracoideus zit onder het AC- gewricht. Dit is een klein dun haakvormige botuitsteeksel dat bij het schouderblad hoort. Hieraan hechten zich diverse pezen en gewrichtsbanden. Ze stabiliseren, samen met het schouderdak, het schoudergewricht. Dankzij het AC-gewricht is het onder andere mogelijk dat wij onze armen boven het hoofd kunnen tillen. Als je de arm optilt, beweegt het sleutelbeen omhoog. Ook is er een rotatie van het sleutelbeen. Als het sleutelbeen en/of het acromion bewegen, vindt er beweging plaats in het AC gewricht. Het AC- gewricht komt pas in werking als de arm hoger dan 90 graden wordt opgetild. . Het werkt als een soort kantelpunt van een wip, waardoor het schouderblad over de ribben naar buiten kan draaien.

Er liggen verschillende spieren en pezen rondom het AC-gewricht. 
De m. supraspinatus loopt vanaf het schouderblad onder het sleutelbeen door en eindigt op de kop van de bovenarm. Dit spiertje loopt direct onder het AC-gewricht door. Bij irritatie van deze spier kan er een zogenaamd impingementsyndroom ontstaan doordat de pees van de musculus supraspinatus klem komt te zitten in de ruimte onder het schouderdak, de subacromiale ruimte. Onderaand deze blog staan veel voorkomende schouderblessures genoemd.

Direct op het acriomion hecht zich een gedeelte van de spier die we m. deltoideus noemen aan. Dit deel zorgt voor een zijwaartse beweging omhoog van de bovenarm.

Een ander gedeelte van de m.deltoideus, het voorste gedeelte, hecht zich vast aan het sleutelbeen. Dit gedeelte van de m. detoideus zorgt voor het voorwaarts heffen en het naar binnen draaien van de bovenarm. Wanneer deze spier aangespannen wordt zorgt dat voor beweging in het AC-gewricht.

Een andere spier die zich ook aanhecht aan het sleutelbeen is een gedeelte van de grote borstspier (de m. pectoralis major pars clavicularis). Deze spier heft ook de arm voorwaarts, wat beweging in het AC-gewricht tot gevolg heeft.

Hoe werkt het GlenoHumeraal- gewricht?

Het GH- gewricht spreekt eigenlijk voor zich, het is een kop- komgewricht en alle kanten draaien op draaien. De kop van het humerus (ofwel je opperarmbeen) komt met de “lesser tuberosity” oftewel de Tuberculum minor tegen het AC- gewricht aan, wat de uiterste range van het GH- gewricht aangeeft.

Hoe werkt het Scapulathoracaal gewricht?

Om te beginnen, is dit eigenlijk geen echt gewricht, maar meer een glijvlak. Dit wordt gevormd door het schouderblad wat over de ribbenkast (thorax) beweegt. De schouder- uitslag wordt vergroot doordat het schouderblad meebeweegt. Dit mechanisme is ook grotendeel verantwoordelijk voor onder andere het heffen van de schouders. Ook de cervicale wervels draaien op het laatste moment nog wat mee waardoor de schouder nog net iets verder bewogen wordt. Het thoracale gedeelte van de wervelkolom maakt de beweging compleet door de bovenrug te strekken.

Hoe werkt het SC- gewricht?

Het SC-gewricht is een verbinding tussen het sternum en de clavicula, dit zijn het borstbeen en het sleutelbeen. Dit gewricht is deel uit van de schoudergordel en bevindt zich aan de voorzijde van de borstkas, maar is dus niet direct in de schouder.

Het borstbeen of sternum is plat en bestaat eigenlijk uit drie delen. Het bovenste gedeelte wordt het manubrium sterni genoemd en is tevens het breedste gedeelte van het borstbeen. Bovenop is aan weerszijde een inkeping aanwezig die de gewrichtskom vormt, deze begeven zich net onder de hals. De gewrichtskop wordt gevormd door het sleutelbeen. Dat loopt vanuit het borstbeen schuin naar achter, naar het AC gewricht.

Het sleutelbeen lijkt op een sleutel, omdat hij zijn lengte-as draait bij het voorwaarts heffen van de arm. Het is een langwerpig botstuk met twee flauwe bochten erin, hierdoor lijkt het van bovenaf gezien een S-vorm te hebben. Wanneer men de armen ontspannen naast het lichaam heeft hangen dan ligt het sleutelbeen (bijna) helemaal vlak. 

Tussen het borst- en sleutelbeen is een kraakbenig schijfje aanwezig, dit noemen we een discus. Hierdoor past het gewricht beter op elkaar en wordt bewegen gemakkelijker gemaakt.

Spieren en pezen van de schouder

Er zitten 17 spieren vast aan de schouder. Ze helpen bij het bewegen en stabiliseren van de schouder. De belangrijkste groep spieren zijn de Rotator cuff spieren. De pezen en spieren van de rotator cuff zorgen voor stabiliteit. De rotator cuff is een groep van vier spieren die de schouderkop goed in de kom houden. Ze bieden actieve stabiliteit  en helpen bij de draaibewegingen van de bovenarm.

De rotator cuff bestaat uit de m. teres major, m. supraspinatus,  m. infraspinatus en de m. subscapularis . De spieren hechten op verschillende plekken van het schouderblad aan en verbinden deze met de bovenarm.
Daarnaast levert de lange kop van de m. biceps brachii  nog een belangrijke bijdrage aan de stabilisatie van het schoudergewricht.

Spieren

spier	rotatie	…. vatie	….ductie	…flexie	..tractie
sternocleidomastoideus	heterorotatie	elevatie sternum en clavicula		zijwaarts
levator scapulae	endorotaite scapula	elevatie scapulae	adductie	lateroflexie van de nek
m. infra spinam/ infraspinatus	exorotatie arm		hele kleine ab en adductie
m. supra spinam/ supraspinatus			abductie arm
m. teres minor	exorotatie van de arm		adductie van de arm	retroflexie van de arm
m. teres major	endorotatie van de arm		adductie van de arm	retroflexie van de arm
m. latissimus dors	endorotatie van de arm		adductie van de arm	retroflexie van de arm
m. subscapularis	endorotatie van de arm		adductie van de arm
m. pectoralis major	endorotatie van de arm		adductie van de arm	pars clavicularis: (ante-) flexie van de arm
m. pectoralis minor		depressie van scapula			protractie scapula
m. deltoideus pars clavicularis	endorotatie van de arm			(ante-) flexie van het humerus
m. deltoideus pars acromialis			abductie bovenarm
m. deltoideus pars spinalis	exorotatie			retroflexie
biceps brachii	endorotatie in het GH gewricht		caput longum: abductie	anteflexie van de arm in het GH gewricht
m. coraco brachialis			adductie van de arm	anteflexie van de arm

Blessures aan de schouder

Impingement

Een schouderimpingement is het inklemmen van één of meerdere structuren tussen het schouderdak en de kop van het bovenarm. Hierdoor raakt een pees of slijmbeurs ingeklemd. Het komt regelmatig voor bij overbelasting of een verkeerde houding. Een andere oorzaak kan een instabiliteit in de rotator cuff spieren zijn. Hierdoor komt de kop wat hoger in de kom te staan en wordt de ruimte onder het schouderdak, die al klein is,  dus nog kleiner. Daardoor krijg je kleine beschadigingen of irritatie. Een slechtere kwaliteit van het peesweefsel door bijvoorbeeld veroudering, komt voor.

Frozen shoulder

Een frozen shoulder kan ontstaan na een operatie, val of een overbelasting. Iemand met een frozen shoulder heeft een zeurende pijn met regelmatig pijnlijke steken. De schouder beweegt slecht en dagelijkse activiteiten worden lastig. Er zijn drie fasen te onderscheiden als je een frozen shoulder hebt:

-De ‘bevriezende’ fase varieert in duur van 6 weken tot maximaal 9 maanden. In deze fase neemt de pijn geleidelijk toe en de beweeglijkheid van de schouder neemt af.
-De ‘bevroren fase waarin de meest heftige pijn afneemt, maar de stijfheid blijft. Dit duurt meestal tussen de 4 en 9 maanden.
-In de ‘ontdooi’ fase verdwijnt de pijn steeds meer naar de achtergrond. De stijfheid wordt minder zodat de schouder weer beter bewogen kan worden. 

In principe bevriest de schouder zijn eigen vrijheidsgraden. Door langzaam weer vertrouwen te geven, kan de schouder zijn werk weer doen.

Scapulaire dyskinesie

Scapulaire dyskinesie (ook wel verstoord scapulothoracaal ritme genoemd) betekent dat één of beide schouderbladen niet goed bewegen. Vaak krijg je daardoor ook pijnklachten.
Het schouderblad (de scapula) heeft een aantal functies: het is een vaste punt bij bewegingen van de schouderkop, het laat de bewegingen van de schouders naar voren en naar achteren toe, het zorgt voor het heffen van het schouderdak bij bovenhandse bewegingen en het kan de voorspanning op de omliggende spieren van de scapula behouden. Er zijn vier verschillende typen van scapulaire dyskinesie te onderscheiden: tipping, winging, shrugging en een symmetrisch patroon.

Hoe leer je de schouder weer optimaal bewegen?

In dit volgende filmpje zie je enkele oefeningen, waardoor je de schouder kunt leren om beter te bewegen. Het verbetert de proprioceptie van de schouder.

Wil je meer weten over anatomie of wil je gaan trainen nadat je blessure is uitbehandeld? Neem dan snel contact op!