Oververhitting

Oververhitting of zelfs een hitteberoerte krijg je als je lichaam niet langer in staat is om zijn warmte af te staan. Dat kan tijdens sportevenementen tot ernstige situaties leiden. In deze blog leggen we uit hoe het ontstaat, wat de tekenen zijn en wat je zelf kunt doen om het tegen te gaan.

Hoofdpijn, misselijkheid, duizeligheid, moeite met lopen, extreme hitte ervaren tijdens een hardloopwedstrijd. Een hoge hartslag, een lage bloeddruk. Een hitteberoerte kan het gevolg zijn van deze klachten, waarbij het lichaam tijdens inspanning zó warm wordt dat organen uitvallen, soms zelfs met overlijden tot gevolg

Hoe wordt de temperatuur geregeld in het lichaam?

De warme afgifte van het lichaam kan onder andere gereguleerd worden door regulatie van de doorbloeding van de huid, door vaatverwijding (vasodilatatie) wordt meer warmte afgegeven aan de omgeving, terwijl door vaatvernauwing (vasoconstrictie) de warmte juist behouden blijft.

De lichaamstemperatuur wordt geregeld door de hypothalamus, een regelcentrum in de hersenen, die de temperatuur meestal stabiel rond de 37 ºC houdt. De hypothalamus regelt niet alleen de temperatuur van het lichaam, maar ook het honger- en dorstgevoel, het dag- en nachtritme (de biologische klok), het emotioneel gedrag en het geheugen. Samen met de hypofyse regelt de hypothalamus onder meer ons eetgedrag, onze temperatuur en vochtbalans.

De hitteberoerte kan ontstaan doordat de spieren teveel inspanning leveren en daardoor heel veel warmte genereren. Het lichaam beweegt namelijk best inefficiënt. Slechts 20% van alle energie wordt in beweging omgezet. De overige 80%
komt vrij als warmte. Het lichaam zal proberen warmte af te voeren en zodoende een evenwicht te bewaren in de “warmtebalans”. Een positieve warmtebalans betekent dat het lichaam opwarmt. Het lichaam zal dit proberen tegen te gaan door te koelen.

Zweten

Het belangrijkste mechanisme om af te koelen is door de verdamping van zweet. Je kunt wel tot 2 liter per uur zweten! Iedere liter zweet die kan verdampen onttrekt 540 kcal aan energie aan het lichaam. In een ideale situatie kan iemand zo tot ongeveer 700 Watt koelen door transpiratie alleen.

Ook kun je warmte afgeven door de warmte uit te stralen en bijvoorbeeld door het af te geven aan iets koels, zoals een koud bad. Zweten is de belangrijkste bijdrager aan het koelen van het lichaam, 55% Als het lichaam genoeg warmte kan afvoeren, zal de kerntemperatuur niet te ver stijgen. Een kleine stijging is normaal en zelfs gunstig voor de prestatie.

Hitteberoerte of heatstrike

Hitteberoerte is een veel voorkomende aandoening rondom sportevenementen, maar kan ook voorkomen tijdens werkzaamheden, waarbij een zware activiteit wordt verricht. Het is heel berucht, omdat het een heel hoog overlijdens- percentage heeft. In rapporten wordt wel tot 27% gezegd van de mensen die zijn aangedaan door een heatstroke. De hitteberoerte zit aan het einde van het spectrum:

Een hoge temperatuur met een hoge luchtvochtigheid zijn beruchte omstandigheden voor het krijgen van een hitteberoerte. Omdat je dan minder goed je warmte kwijt kunt.

De tekenen kunnen misleidend zijn. Iemand kan juist heel erg koel aanvoelen. Zelfs zeggen dat íe het koud heeft en kan er klam en bleek uitzien. Je zou dan kunnen denken dat iemand juist onderkoeld is. Iemand onder een warmtedeken leggen is dan het slechtste wat je kunt doen. Bij warm weer en zeker als iemand een sportprestatie levert, dan is oververhitting sneller aan de hand.

Als je een hitteberoerte niet behandeld, kan er een grote ontstekingsreactie in het lichaam plaatsvinden, waardoor meerdere organen gaan uitvallen en er stollingsproblemen in de vaten ontstaan.

Risicofactoren

Mensen met een slechte conditie, rokers en mensen met een hoog vetpercentage
lopen meer risico op het oplopen van hitteziekte. Ben je een echte doorzetter en vastberaden om die race met een Persoonlijk Record (PR) te finishen, geeft ook een verhoogd risico. Drink geen alcohol voor de start en houd je een beetje in op de avond van te voren. Alcohol zorgt voor uitdroging, wat de reserves en het
koelvermogen van het lichaam doet afnemen. Drugs- en/of supplementgebruik beïnvloedt verscheidene lichaamsprocessen. Zo kan het gebruik van dergelijke middelen het zweetvermogen verminderen, het hart- en vaatstelsel
beïnvloeden en vermoeidheid dempen, waardoor je de signalen niet op tijd door krijgt.

Slaaptekort, voedingsgebrek en uitdroging verlagen de warmtetolerantie. Uitdroging heeft een belangrijke rol in het ontstaan van hitteziekte. Een lange vliegreis door meerdere tijdzones is ook niet het beste plan.

Wat kun je preventief doen tegen oververhitting?

Goed hydrateren is een belangrijke maatregel, maar teveel vermindert het risico op oververhitting niet verder. O.R.S. of Oral Rehydration Salt heeft geen toegevoegde waarde als preventie. Sportdrank is een goed alternatief voor water en heeft als voordeel dat het minder risico geeft op inspanningsgebonden zoutgebrek.

Voorafgaand aan je sportevenement, begin op tijd met veel water en/ of sportdrank te drinken. Op die manier kunnen weefsels goed gehydrateerd zijn. Als je weet dat het een warme dag wordt, kun je je T- shirt of pols en of hoofdbandje nat maken met koud water en dit herhalen als je een waterpost tegenkomt. Er bestaat speciale sportkleding die een koelend effect hebben. (note van de auteur: het koelingvest en de polsbanden werken erg goed) Kijk even op deze site.

Houd je hoofd koel, er gaat veel warmte via je hoofd. Als je deze koel houdt, kun je langer je warmte kwijt.

Word je zelf onwel?

Afhankelijk van in hoeverre je jouw lichaam kent, is het jezelf afkoelen onder douches of met koud water over je shirt een goede start. Verminder de intensiteit van je beweging. Heb je een sportmaatje? Geef dan aan dat je jezelf niet goed voelt. Zoek aandacht van iemand aan de kant desnoods en staak je wedstrijd indien nodig. Zoek hulp.

Zie je iemand in elkaar zakken tijdens een wedstrijd?

Ga er direct van uit (tenzij er extreme kou is,) met koelen en alarmeer de hulpdiensten Een inspanningsgebonden zouttekort (hyponatriëmie) is pas vast te stellen na controle van de zoutconcentratie van het bloed, je hoeft dus geen voeding of zout te geven.

Doe je een wedstrijd in het najaar onder warme omstandigheden?

Neem dan contact met ons op, we kunnen je helpen om te trainen voor dit soort situaties.